| Localización | Torre das campás |
|---|---|
| Diámetro (en cm) | 103 |
| Altura do bronce | 85 |
| Bordo | 10 |
| Peso aproximado (en quilogramos) | 633 |
| Ano de fundición | 1541 |
| Descricion |
A campá, a máis antiga fechada das existentes na torre, presenta diversas características do final do gótico, de gran interese. Por unha banda o seu epigrafía en minúscula gótica, posiblemente xustificada pola tenencia de moldes antigos das letras por parte do fundidor. Por outro a utilización de elementos antigos, fóra do seu lugar, como a cinta que rodea habitualmente as campás polo medio, pero que aquí se atopa no terzo. Ademais, para enchela, no canto de escribir un texto concreto, que quizais o fundidor non fose capaz de copiar, limítanse a poñer anacos de alfabeto. Esta utilización, que algúns relacionan cun sentido transcendente (a campá transmite a voz de Deus, e esta exprésase a través de letras para que a comprendamos) ten unha explicación máis sinxela: os moldes das letras, de madeira, preséntanse de forma alfabética para facilitar ao fundidor crear as letras que necesite, en cera. Finalmente, a aparición dunha gran cruz con pedestal corresponde finalmente á época final das campás con epigrafía gótica, xa que estas cruces aparecen mediado o século XVI. Non consta o autor da campá, que tivo algún problema na escritura dos textos. A inscripción superior, a única coherente, utiliza un par de abreviaturas en grego e di en latín " + ecce # sinum # crucendomini # nri # ihu # xpi # fujite # partes # adberseetuincit" que deberon escribir "ecce signum crucem domini nostri iesu christi fugite partes adverse vicit". A expresión inicial non é habitual: ESTE SINAL É A CRUZ DO NOSO SEÑOR JESUCRISTO FUXIDE OS INIMIGOS VENCE... A inscripción segue no medio pé da campá: "leodetribuiuda # etradixdidalla # santedeus # sante # fortis # sante # inmortalis # miserere # nobis # " que deberon escribir "leo de tribo iuda et radix david allelluja - sancte deus sancte fortis sancte inmortalis miserere nobis" A frase completa habitual é "ECCE CRUCEM DOMINI. FUGITE PARTES ADVERSAS. VICIT LEO DE TRIBU JUDA, RADIX DAVID. ALELUYA" Pode traducirse como ESTA É A CRUZ DO SEÑOR, FUXIDE OS INIMIGOS. VENCEU O LEÓN DA TRIBO DE JUDÁ, DA ESTIRPE DE DAVID. ALELUIA. É a antífona de laudes da Exaltación da Santísima Cruz, e tamén se utiliza no responsorio da Invención da Santísima Cruz. Non obstante a tradición popular di que San Antonio deu unha oración a unha pobre muller que buscaba axuda contra as tentacións do demo. Sixto V, papa franciscano, fixo esculpir a oración chamada tamén lema de San Antonio na base do obelisco que mandou erigir na Praza San Pedro en Roma. En calquera caso no Apocalipsis (Ap 5:5) di segundo a versión da nova Vulgata ET UNUS DE SENIORIBUS DICIT MIHI: “ NE FLEVERIS; ECCE VICIT LEO DE TRIBU IUDAE, RADIX DAVID, APERIRE LIBRUM ET SEPTEM SIGNACULA EIUS ” que traducen como PERO UNO DOS ANCIÁNS DIME: «NON CHORES; MIRA, TRIUNFOU O LEÓN DA TRIBO DE JUDÁ, O RETOÑO DE DAVID; EL PODERÁ ABRIR O LIBRO E Os seus SETE SELOS.» En calquera caso trátase dunha invocación á protección do territorio, tanto espiritual como físico, solicitando que pola forza da cruz fuxan os inimigos: tormentas, enfermidades, maleficios... "SANCTE DEUS, SANCTE FORTIS, SANCTE IMMORTALIS, MISERERE NOBIS" que se pode traducir como SANTO DEUS, SANTO FORTE, SANTO INMORTAL. San Juan Damasceno (Libro III) di que este texto, utilizado nas Letanías Maiores, fora dictado por un neno que durante as letanías foi elevado aos ceos e volveu á terra contando o que oíra. Esta fórmula foi aprobada polo Concilio de Calcedonia. A inscripción seguinte está formada por anacos do alfabeto, utilizados para reencher, sen que teña ao noso parecer outro sentido: " ### tuvxyz # t ### tvuxyz # t # abvuxyz # t # byz # t # (inicio de cinta colgante) uxyz # t ### t # zyxuvbvuxyz # t ### tuvxyz # t ### tvuxyz # t ### tvuxyz # t #### (cruz) ## t #### " Incluso algunhas letras, marcadas como subliñadas, atópanse boca abaixo, o que confirma a interpretación do reencho. A mesma cinta que rodea a campá, por baixo desta inscripción alta, está rematada por un "uxyz". Hai unhas letras soltas de gran interese, xa que indican a data de fundición da campá, esta vez en español: "añode m d xl un anos" é dicir "ano 1541" Por baixo hai diversos símbolos da catedral: a concha ou a cara do apóstolo rodeada do texto "BEATE IACOBUS ORA PRO NOBIS" é dicir SANTIAGO ROGA POR NÓS. A mesma cruz, característica como dixemos de campás con epigrafía gótica do século XVI, está formada por anacos de alfabeto, repetidos varias veces "tvuxyz # " mentres que a abreviatura de JesuCristo en grego atópase a ambos os dous lados: "yhs + xps". |
| Terzo (T) |
(2 cordóns) / " + ecce # sinum # crucendomini # nri # ihu # xpi # fujite # partes # adberseetuincit" / (2 cordóns) " ### tuvxyz # t ### tvuxyz # t # abvuxyz # t # byz # t # (inicio de cinta colgante) uxyz # t ### t # zyxuvbvuxyz # t ### tuvxyz # t ### tvuxyz # t ### tvuxyz # t #### (cruz) ## t #### " (As subliñadas investidas (cabeza abaixo)) / (02) (cara do apóstolo rodeada do texto "BEATE IACOBUS ORA PRO NOBIS") (04) (cuncha) (06) "añode m d xl un años" (07) (cara do apóstolo rodeada do texto "BEATE IACOBUS ORA PRO NOBIS") (09) (cuncha) |
| Medio (M) |
(00) (cruz con pedestal e tres cravos - os brazos, o fuste e o pedestal formados do mesmo texto "tvuxyz # " repetido diversas veces) (aos lados "yhs + xps" (2 cordóns) |
| Medio pé (MP) |
(2 cordóns) / "leodetribuiuda # etradixdidalla # santedeus # sante # fortis # sante # inmortalis # miserere # nobis # " / (2 cordóns) |
| Pé | (3 cordóns) |
| Prima | Sib 4 -40 |
| Hum | Lab 3 +48 |
| Terceira | Reb 5 -01 |
| Quinta | Sol 5 +01 |
| Oitava | Sib 5 -35 |
| Toques tradicionais de campás |
Esta campá chámase "vacante" porque soaba para avisar a inmediata defunción dun canónigo da Catedral, quedando xa que logo unha praza "vacante" entre os señores capitulares. A campá participaba do repique normal, do repique francés, do toque de defuntos simple e do toque de defuntos solemne. |
| Cepo | Madeira |
| Estado actual |
O cepo e as asas da campá foron recubertos de fibra de vidro pintada de verde, seguramente para protexelo. A medio prazo destruirá de xeito irremediable o conxunto de madeira e ferro. Electromazo interior cos cables cortados (pero non desmontado) |
| Mecanismos de toque | Polea para tocar desde o pé da torre - electromazo monofásico exterior de dobre bobina; electromazo trifásico interior |
| Protección | Protección xenérica ao atoparse nun BIC declarado. No entanto debería incoarse expediente para declarala Ben Moble de Interese Cultural. |
| Valoración | En caso de rotura soamente pode ser soldada. Pode ser remplazada por unha réplica. |
| Instalación | A instalación é tradicional e debe ser conservada para protexer a sonoridad e outros valores culturais. Calquera mecanización deberá conservar estas calidades, reproducir os toques tradicionais e permitir os toques manuais. |
Autors da documentación
| |
| Editor da ficha | LLOP i BAYO, Francesc |
| Actualización | 08-12-2016 |
| 110 Fotos | |
