Inventario de campanas de las Catedrales de España

Fogo (3) - Catedral do Apóstolo Santiago - SANTIAGO DE COMPOSTELA (GALICIA)

(Referència 4918)
Archivo sonoro de la campana
Localización Torre de las campanas
Diámetro 109
Altura bronce 95
Borde 11
Peso aproximado 750
FundidorPALACIO, FERNANDO DE
Año fundición 1749
Epigrafía La campana tiene dos inscripciones. En la parte superior dice en griego y latín "IHS MARIA Y JOSEPH AИИO AИATIVITATE DOMIИI ✱ I 7 4 9 ✱ ✱ ✱ ✱ ✱ " que debieron escribir "IHS MARIA ET JOSEPH ANNO A NATIVITATE DOMINI 1789" es decir JESÚS, MARÍA Y JOSÉ. AÑO DE LA NATIVIDAD DEL SEÑOR 1789.
El anagrama de Jesús, que debieron escribir "IHΣ", corresponde a la abreviatura de IHΣYΣ, y se escribe usualmente como IHS. Otra variante JHS procedería del latín, aunque la segunda letra es la Eta o E larga griega. Fue introducido como devoción por San Bernardino de Siena. Su significado es polivalente: para unos es el inicio del nombre de Jesús en griego, para otros son las siglas latinas de IESVS HOMO SALVATOR (JESÚS SALVADOR DEL HOMBRE).
"JESÚS, MARÍA Y JOSÉ" La invocación a la Sagrada Familia es habitual en campanas del siglo XVIII, y constituye una frase común, a menudo seguida del nombre real de la campana. Algunos fundidores siguen utilizando estos tres nombres como inicio de la epigrafía en nuestros días.
La segunda frase, en latín, mucho más larga: "FERDIИAИDUS DEPALACIO HOC SIGИVM EX VETERI MATERIA COИSTRVXIT COMPOSTELLAИAM GVBERИAИTE SEDEM YLLMO ET RMO D D CAIE # " / "TAИO GIL TABOADA HVIVS CIVITATIS ET ARCHIEPISCOPATVS MERITISSIMO AИTISTITE ET DOMIИO DECAИO HVIVS ALMÆ ECCLESIÆ D JOAИИE BAR # " / "ИABA CORИEJO ET FABRICAM ADMIИISTRAИTE DOCT D EMAИUELLE AИTOИIO POSSE ET SOTO EIVSDEM METROPOLITAИÆ ECLESÆ CAИOИICO DEO OP" / " # TIMO MAX SACRUM ET SS APOSTOLIS PHILIPO ET JACOBO" es decir FERNANDO DE PALACIO HIZO ESTA CAMPANA DE MATERIAL VIEJO SIENDO GOBERNANTE DE LA SEDE COMPOSTELANA EL ILUSTRÍSIMO Y REVERENDÍSIMO DOCTOR DON CAYETANO GIL TABOADA DIGNÍSIMO OBISPO Y SEÑOR DE ESTA CIUDAD Y ARCHIDIÓCESIS, DEÁN DE ESTA CATEDRAL DON JUAN BERNABÉ CORNEJO Y ADMINISTRADOR DE LA FÁBRICA EL DOCTOR DON MANUEL ANTONIO POSSE Y SOTO CANÓNIGO DE ESTA IGLESIA METROPOLITANA.
DEDICADO AL DIOS MUY GRANDE Y BONDADOSO Y A LOS SANTOS APÓSTOLES FELIPE Y SANTIAGO.
En el medio tiene una cruz con pedestal.
Epigrafía tercio (2 cordones) /
"IHS MARIA Y JOSEPH AИИO AИATIVITATE DOMIИI ✱ I 7 4 9 ✱ ✱ ✱ ✱ ✱ " /
(2 cordones)
Epigrafía medio (00) (cruz con pedestal)
(2 cordones)
Epigrafía medio pie (2 cordones) /
"FERDIИAИDUS DEPALACIO HOC SIGИVM EX VETERI MATERIA COИSTRVXIT COMPOSTELLAИAM GVBERИAИTE SEDEM YLLMO ET RMO D D CAIE # " /
(cordón) /
"TAИO GIL TABOADA HVIVS CIVITATIS ET ARCHIEPISCOPATVS MERITISSIMO AИTISTITE ET DOMIИO DECAИO HVIVS ALMÆ ECCLESIÆ D JOAИИE BAR # " /
(cordón) /
"ИABA CORИEJO ET FABRICAM ADMIИISTRAИTE DOCT D EMAИUELLE AИTOИIO POSSE ET SOTO EIVSDEM METROPOLITAИÆ ECLESÆ CAИOИICO DEO OP" /
(2 cordones) /
" # TIMO MAX SACRUM ET SS APOSTOLIS PHILIPO ET JACOBO" (palabras subrayadas con signos de separación)
Prima Reb 4 -07
Hum Mi 3 -24
Tercera menor Sol 4 +19
Quinta La 4 +42
Octava Fa 5 +07
Toques tradicionales La campana no participaba en los toques ordinarios diarios, de fiesta o de difuntos. Solamente se tocaba, seguramente con una cuerda desde la casa de los campaneros al pie de la torre, para fuego.
Sin embargo, en la primera mecanización fue dotada de un mazo externo por gravedad, para contraponerla al volteo de las dos campanas pequeñas, una procedente del tejado y la otra del toque de coro diario, que tampoco volteaban sino que se balanceaban. En esta primera mecanización, la campana que no tocaba tradicionalmente, era la única que sonaba.
Toques actuales En la actualidad participa de los toques festivos y de difuntos, con un electromazo exterior.
Yugo Madera
Estado de conservación Conserva el badajo, terminado en ojal, que fue cortado y pasado por el asa badajera; de ese modo pega demasiado alto, con peligro de rotura de la campana.
(Grafito en el interior) "RUBEN / Y / MIGUEL / QUE / SUBIERON / LOS VALCONES / EN EL / 4-3-1967" (año dudoso) "José A. / PUENTE / M. S. 28-1-54." "J L" "Gumirsindo"
Mazo exterior de gravedad, de la primera mecanización, desconectado. Electromazo monofásico de doble bobina en uso.
La campana ha sido inmovilizada mediante unos soportes mecánicos recientes que impiden el movimiento.
El yugo y las asas de la campana fueron recubiertos de fibra de vidrio pintada de verde, seguramente para protegerlo. A medio plazo destruirá de manera irremediable el conjunto de madera y hierro.
En 2014 el electromazo tiene pintado el número 5.
Una de las dos bobinas del electromazo está desconectada.
Mecanismos para tocar (04) Mazo exterior por gravedad, inutilizado - Electromazo monofásico de dos bobinas.
Protección Protección genérica al encontrarse en un BIC declarado. No obstante debería incoarse expediente de inclusión de la campana en el Inventario General de Bienes Muebles.
Valoración En caso de rotura solamente puede ser soldada. Puede ser remplazada por una campana de distinta afinación.
Instalación La instalación es tradicional y debe ser conservada para proteger la sonoridad y otros valores culturales. Cualquier mecanización deberá conservar estas cualidades, reproducir los toques tradicionales y permitir los toques manuales.

Autor

  • CALVETE HERNÁNDEZ, Pascual (1991)
  • PEDRALS, Joan (10-11-2000)
  • ÁLVARO MUÑOZ, Mari Carmen; LLOP i BAYO, Francesc (08-09-2006)
  • LLOP i BAYO, Francesc (02-07-2014)
Autores ficha LLOP i BAYO, Francesc
Fecha ficha 25-10-2016
76 fotos de la campana
  • Regresar a la página anterior
  • Inventario de las campanas de las Catedrales de España
    © Ministerio de Cultura y Deporte (2024)
    Dr. Francesc LLOP i BAYO (2024)
    083038@gmail.com
    Última modificación: 19-04-2024