Inventario de campanas de las Catedrales de España

Santa Maria "l'Assumpta" (4) - Catedral basílica de Santa Maria - GIRONA (CATALUNYA)

(Referència 556)
Archivo sonoro de la campana
Localización Sala de campanas
Diámetro 137
Altura bronce 110
Borde 9.2
Peso aproximado 1489
FundidorBARBERÍ, HIJOS DE ESTEBAN
Año fundición 1946
Epigrafía La campana tiene la siguiente epigrafía y decoraciones: en el medio, a la parte de afuera, una Inmaculada, a la derecha un Escudo de España, en la parte interior la marca de fábrica "FUNDICION DE CAMPANAS / H. DE E. BARBERI EN OLOT / MEDALLA DE ORO" donde H. DE E: significa HIJOS DE ESTEBAN mientras que en la izquierda hay repartidos tres escudos: uno de Girona, otro episcopal y el Escudo capitular donde dice "SIGILLUM CAPITULI GERUNDENSIS ECCLESIÆ" esto es SELLO DEL CABILDO DE LA IGLESIA GERUNDENSE.
En el medio pie hay una larga inscripción latina: "TU DECUS HUIUS ALMÆ SEDIS. TU HONORIFICENTIA POPULI NOSTRI, O MARIA ASSUMPTA ET EXALTATA IN COELIS, TRAHE NOS POST TE SIGNUM GERUNDENSIS BASILICÆ PRIMUM POST SUMMAM RERUM SUBVERSIONEM B. M. V. ASSUMPTÆ AB EXCMO. ET RDMO. D. D. JOSEPHO CARTANA. EPISCOPO GERUNDEN DIE XVI MAII MCMXL CONSECRATUM / ECCLESIAM DEI PIO PAPA XII HISPANIAMQUE PRÆCLARISSIMO DUCE FRANCO REGENTIBUS. DIE XX JUNII MCMXLVI INFAUSTO EVENTO CONTRITUM. EX EODEM METALLO FABREFACTUM ET ITERUM SOLEMNI BENEDICTIONE. DONATUM DIE XXVIII MENSIS OCTOBRIS EJUSDEM ANNI".
Se puede interpretar este texto como TÚ ERES EL ORNATO DE ESTA CATEDRAL TÚ ERES AQUELLA QUE DA HONOR A NUESTRO PUEBLO, OH MARÍA ASUNTA Y EXALTADA EN LOS CIELOS, ATRAENOS TRAS DE TÍ. ESTA CAMPANA QUE FUE HECHA PRIMERAMENTE TRAS LA REVUELTA Y DEDICADA Y CONSAGRADA A LA BIENAVENTURADA VIRGEN MARIA ASUNTA POR EÑ EXCELENTÍSIMO Y REVERENDIÍSIMO DOCTOR DON JOSÉ CARTANA OBISPO SIENDO PIO XII EL PAPA DE LA IGLESIA DE DIOS Y RIGIENDO LAS ESPAÑAS EL MUY PRECLARO CAUDILLO FRANCO, FUI DESTRUIDA POR UN DESGRACIADO ACONTECIMIENTO EL DIA 20 DE JUNIO DE 1946. FUI FABRICADA CON EL MISMO METAL Y TRAS ELLO SOLEMNEMENTE BENDECIDA Y OFRECIDA EL DIA 28 DE OCTUBRE DEL MISMO AÑO.
El inicio del texto procede del Antiguo Testamento "Tu gloria Jerusalem, tu laetitia, Israel, tu honorificentia populi nostri" (Judith 15, 10): TÚ ERES LA GLORIA DE JERUSALÉN, TU ERES LA ALEGRÍA DE ISRAEL, TU ERES LA HONRA DE NUESTRO PUEBLO. La frase forma parte del TOTA PULCHRA ES, un canto anónimo del XIV, que utiliza diversos textos bíblicos asociados a María.
Epigrafía hombro (guirnalda floral)
Epigrafía tercio (guirnalda floral)
Epigrafía medio (00) (Inmaculada)
(04) (Escudo España)
(06) (marca de fábrica) "FUNDICION DE CAMPANAS / H. DE E. BARBERI EN OLOT / MEDALLA DE ORO" [CH1]
(07) (Escudo de Girona)
(10) (Escudo episcopal) (11) (Escudo capitular) "SIGILLUM CAPITULI GERUNDENSIS ECCLESIÆ" [CH1]
Epigrafía medio pie "TU DECUS HUIUS ALMÆ SEDIS. TU HONORIFICENTIA POPULI NOSTRI, O MARIA ASSUMPTA ET EXALTATA IN COELIS, TRAHE NOS POST TE / SIGNUM GERUNDENSIS BASILICÆ PRIMUM POST SUMMAM RERUM SUBVERSIONEM B. M. V. ASSUMPTÆ AB EXCMO. ET RDMO. D. D. JOSEPHO CARTANA. EPISCOPO GERUNDEN DIE XVI MAII MCMXL CONSECRATUM / ECCLESIAM DEI PIO PAPA XII HISPANIAMQUE PRÆCLARISSIMO DUCE FRANCO REGENTIBUS. DIE XX JUNII MCMXLVI INFAUSTO EVENTO CONTRITUM. EX EODEM METALLO FABREFACTUM ET ITERUM SOLEMNI BENEDICTIONE. DONATUM DIE XXVIII MENSIS OCTOBRIS EJUSDEM ANNI"
Prima Do 1 +6
Hum Do# 0 -32
Tercera menor Mib 1 -14
Quinta La 1 +35
Octava Do 2 -1
Toques tradicionales El toque tradicional de estas campanas consistía en la oscilación controlada llegando incluso a parar la campana hacia arriba, y combinando el toque de unas y otras. Esta campana tenía un tope para pararla invertida. También se utilizaba para diversos repiques.
Toques actuales El toque actual se limita a la oscilación de la campana sin llegar a la horizontal. Para ello ha sido dotada de un badajo mayor de lo normal que percute y rebota hasta que llega al lado opuesto.
Yugo Madera modelo valenciano
Estado original Probablemente la campana fue dotada del yugo de madera típico de BARBERÍ que tenía hasta la caída en 1946. Luego le pusieron el yugo metálico que aún existe en la torre, adaptado a una campana fabricada sin asas. Tras esa refundición de la campana se reordenó el conjunto de modo que ya no estaban directamente ubicadas en las ventanas, permaneciendo en unas estructuras interiores de hormigón hasta la restauración. A pesar del yugo metálico la campana podía quedar parada invertida mediante un tope metálico sobre el que se apoyaba el "braç" o palanca de volteo.
Estado anterior En 1989 seguía en la estructura interior, aunque había sido dotada de un mecanismo para tocar mediante un mazo externo.
Se conserva en la sala de campanas el yugo de hierro original donde pone " TOMAS - SOLES / Y CA GERONA / 1946"
Estado de conservación La campana no tiene asas, y está agujereada por fijarla al yugo. Se trata de una solución industrial, habitual en los años 40, por abaratar costes de producción, sin afectar la sonoridad de la campana.
Se encuentra ubicada en la parte alta de la estructura de madera nueva. Desde un punto de vista acústico se trata de una mala solución ya que las campanas más graves deben situarse en la parte más baja de la estructura. Desde un punto de vista dinámico se trata también de una mala solución, ya que las campanas mayores deben situarse igualmente en la parte inferior, por afectar menos a la dinámica del conjunto.
Como no ha sido protegida, y tampoco ha sido limpiada, tiene múltiples manchas de la pintura de protección de la madera tanto de los yugos como de la estructura.
El yugo que imita la forma de los valencianos (aunque no el perfil, que sería troncocónico invertido) está desequilibrado, y la campana solamente puede oscilar sin llegar a la horizontal.
Mecanismos para tocar Electromazo y motor MAMIAS de impulsos
Actuaciones La actuación más reciente ha consistido en su desplazamiento al nivel superior de la estructura de madera. La ubicación del motor a un lado y del electromazo al otro, así como la falta de accesorios, impiden casi completamente, en condiciones ordinarias, el toque manual, y no reproduce el toque tradicional.
Protección Protección genérica al encontrarse en un BIC declarado.
Valoración Campana interesante. Puede refundirse en caso de rotura tras su documentación.
Instalación La instalación ha sido sustituida y debe ser reconstruida para restaurar los valores sonoros y culturales del instrumento, así como los toques tradicionales.
Notas El difícil acceso a la campana ha impedido, en 2004, la verificación de la epigrafía y otros rasgos culturales de la campana.

Autor

  • ESPAÑA i LAVEDA, Vicent; GONZALO ÁLVARO, Juan Ignacio (15-07-1989)
  • ÁLVARO MUÑOZ, Mari Carmen; LLOP i BAYO, Francesc (11-06-2004)
  • CIURANA I ABELLÍ, Blai (05-10-2012)
  • CIURANA I ABELLÍ, Blai (08-08-2022)
Autores ficha CIURANA I ABELLÍ, Blai
Fecha ficha 24-01-2024
33 fotos de la campana
  • Regresar a la página anterior
  • Inventario de las campanas de las Catedrales de España
    © Ministerio de Cultura y Deporte (2024)
    Dr. Francesc LLOP i BAYO (2024)
    083038@gmail.com
    Última modificación: 18-04-2024