A rúa Real, no século XIX, onde se instalaron algúns dos artífices relojeros e prateiros - Autor: A OPINION
A Coruña atraeu nos séculos XVIII e XIX a artífices estranxeiros, entre os que sobresaíron o suízo Enrique Luard e o francés Pedro Bailly
A rúa Real, no século XIX, onde se instalaron algúns dos artífices relojeros e prateiros - Autor: A OPINION
A Coruña demostrou un indiscutible amor polos reloxos. Ten reloxo floral, un Obelisco que marca as horas e unha importante colección de reloxos antigos nos salóns do seu Concello. O frontispicio do vello edificio do Real Consulado está coroado por unha esfera con agullas que miden o paso do tempo, e o mesmo ocórrelle ao palacio de Capitanía, e sabe Divos cantos máis haberá, sen contar a proliferación de pantallas dixitais de hoxe que, ademais de cronómetro, dan a temperatura.
A cidade atraeu ao longo dos séculos XVIII e XIX a algúns artífices relojeros estranxeiros, que fixeron competencia aos coruñeses, cando non acabaron uníndose por vía matrimonial. Chegaron desde Suíza, Francia, Alemaña ou Italia e as súas novidades eran publicitadas na prensa da cidade. Dous deles destacaron sobre os demais, o suízo Enrique Luard e o francés Pedro Bailly, un de cuxos exemplares forma parte da colección Grassy, reunida polo fundador da casa de xoias e reloxos.
Eran relojeros pero tamén ourives, gravadores ou pintores. Instaláronse na zona máis comercial da cidade: na rúa Real, en San Andrés ou no Cantón. Vendían reloxos do seu taller ou de importación e ás veces exportábanos.
Só na parroquia de San Nicolás había censados, entre nacionais e estranxeiros, en 1797, oito relojeros, ademais de catorce prateiros, cinco pintores, dous escultores e un gravador, segundo consta nun documento sobre o empadroamento de artesáns cualificados citado por un dos maiores coñecedores da historia contemporánea coruñesa, Antonio Meijide Pardo.
Enrique Luard Falconier (Lausana, 1785) chegou á cidade con só 21 anos, en compañía de dúas dos seus irmáns. Acababan de herdar dunhas tías solteiras e de gastarse a fortuna en París. Instalouse como ourive primeiro na rúa de San Andrés. O seu taller estaba provisto de "máquinas xamais usadas neste pobo para traballar toda clase de xoiería", anunciaba. O gremio de prateiros coruñeses, agrupado na confraría de San Eloy, recibiuno de uñas, e denunciouno por carecer do preceptivo título para exercer o oficio. Despois dunha serie de recursos e reclamacións, logrou o título, pero, ferido na súa honra, rexeitou unirse a quen lle facía a vida imposible.
En 1811 Luard gozaba xa de gran prestixio como gravador, e o seu recoñecemento non fixo máis que crecer. Ampliou o seu negocio e, ademais de vender alfaias de prata, ouro e pedrería, artigos de luxo e alta artesanía produto do seu taller, dedicouse a expender barómetros e termómetros. Nos anos vinte instalouse no Cantón Grande. O negocio ía como a seda, pero o traslado nesa década a Santiago da Capitanía e a Real Audiencia, sumiron a Luard, e a toda a cidade, na maior das penurias económicas. Luard chegou a ser considerado pobre de solemnidade nun preito familiar.
Pero como non hai mal que cen anos dure, co retorno en 1832 das institucións, A Coruña recobrou o antigo esplendor e Luard, que así mesmo era un gran debuxante, reaparecía en San Andrés a finais dos trinta ofrecéndose tamén como "fabricante de instrumentos de matemáticas, física, cirurxía e náutica".
Luard, que se casou cunha monfortina, non só ensinou o oficio a un dos seus irmáns, senón que deixou en herdanza aos seus fillos a semente da arte da ourivaría.
Tamén ourive e gravador foi Bailly, en cuxos fillos prendeu igualmente a espiral. Chegado desde o Xura en 1822, empezou como dependente no taller doutro francés, Francisco Lavinay, entón rexentado pola súa viúva, Francisca Mayer, filla de Lorenzo Mayer, relojero orixinario de Alemaña.
A principios dos anos trinta e independizado, Bailly asentouse na rúa Real para vender aos público reloxos finos de fabricación estranxeira, facendo a competencia a relojeros locais como Antelo ou Pumar e ao propio Luard.
Bailly, que tiña que alimentar a unha longa prole -nove fillos-, foi farero da Torre de Hércules e introduciu importantes melloras no seu funcionamento, sen desatender a súa tenda da rúa Real, onde, segundo un anuncio de 1842, tiña á venda "unha variedade de reloxos de campá para paredes, de oito días de corda. Dan as horas e repiten a mesma aos dous minutos e o seu espertador de áncora. Devanditos reloxos son todos de bronce, ben traballados e acondicionados e a prezos moi moderados". Un ano máis tarde, ofrecía outra xoia, un reloxo de peto inglés de ouro.
Houbo moitos nomes estranxeiros na Coruña decimonónica dedicados á reloxería, sobre todo franceses que acabarían nacionalizados españois despois de xurar obrigada fidelidade á Coroa. Ao de Bailly sumáronse o citado Lavinay, Pedro Valar, Agustín Foltet, Tordat ou Marcelino Bonnet. Meijide cita entre os franceses nacionalizados a Francisco Yago, Baltasar Bueba, Juan Emery, ao marsellés Patricio Maifren e ao parisiense Felipe Baltasar Boyvin Kimbell, que exportaba a Ultramar.
Entre os últimos decenios do século XVIII e a primeira metade do XIX, aparecen relojeros alemáns chamados Juan Hefler, Luís Minch, José Tenny, que logo exercería en Cádiz, e o xa mencionado Lorenzo Mayer Koppin, primeiro instalado en Ferrol e máis tarde na Coruña, onde chegou con 56 anos recentemente empezada a Guerra da Independencia en busca de mellores perspectivas económicas.
Unha filla de Mayer casou co relojero Lavinay, e os seus catro fillos homes tamén seguiron o oficio. José instalado en Rega de Auga, e Rosendo, na rúa Real, do mesmo xeito que Manuel e Lorenzo, que exerceron co seu sobriño Francisco Lavinay. Entre os italianos aparecen censados nesta época Francisco Bernetti, Domingo Verzelini, cuxos dous fillos continuaron o oficio igualmente, e o sardo Jorge Santiago Savaglio. O slogan do alcalde Peñamaría da década de 1960 A Coruña, cidade na que ninguén é forasteiro parece que tivese dous séculos.
 |
||
© A opinion (2013) © Campaners de la Catedral de València (2024) campaners@hotmail.com Actualización: 26-04-2024 |
||