Campanas de México

Catedral Basílica da Nosa Señora da Asunción - MONDOÑEDO (GALICIA)

Registro de las campanas

Catedral Basílica da Nosa Señora da Asunción - MONDOÑEDO (GALICIA)


Descripción Segundo SARTHOU CARRERES ("Catedrales de España" - 1952)
Este monumento religioso es el más importante de la ciudad; pero a su severa arquitectura protoojival, del siglo XIII, se le adhirió una fachada barroca en el XVIII, bajo el rosetón gótico de los albores del XVI, de gran mérito artístico (como las pinturas murales, del XV, en el interior del templo)...
La fachada del tempo aparece muy variada, con reformas de 1546 y 1705. Su puerta es románica, con arcos abocinados de medio punto, sobre columnas laterales, y tímpano sobre dintel. Prescindiendo del rosetón, estatuas y añadidos, sólo diremos que flanquean esta fachada dos torres gemelas, con campanas y reloj.


Un panel de información turística na portada di:
A Catedral construída no século XIII recolle, cunha planta de cruz latina, diversos estilos arquitetónicos (románico, gótico e barroco) e conta cun claustro interior que dá acceso ao Palacio Episcopal. Desta construción é preciso salientar o Rosetón situado na fachada principal e as pinturas murais de época medieval da nave central.
A última gran reforma na mesma ten lugar na fachada no século XVIII. Esta consiste na construción de dúas novas torres cadradas en substitución das anteriores redondas e máis pequenas. No 17178 inagúrase a primeira (da esquerda) e no 1720 a segunda (da dereita).

As dúas torres corresponden á separación simbólica habitual de torre de campás e torre do reloxo, aínda que neste caso, pouco habitual, as campás atópanse na torre norte.
O elemento de maior interese non é o reloxo, do XIX, en pleno funcionameinto, ou as campás, cunha anepígrafa, probablemente do século XIV e o resto do XVIII e XIX. O maior valor deste conxunto é que non foi nunca mecanizado e que os seus toques son interpretados de xeito manual polo campanero Valentín INSUA e os seus axudantes. Esta actividade é tan importante que debería ser protexida como Ben de Interese Cultural de Carácter Inmaterial.
Graffitti Hai un cartel no muro que di: "Esta prohibido por la Au- / toridad bajo la multa de / ... orinar o ensuciarse en el / atrio y demas zonas".
Na escaleira de acceso e preto das fiestras hai diversos grafitos que poden ser antigos.
Protección Ben: Catedral da nosa Señora dos Remedios Igrexa Catedral
Comunidade Autónoma: C.A. Galicia
Provincia: Lugo
Municipio: Mondoñedo
Categoría: Monumento
Código: (R.I.) - 51 - 0000080 - 00000
Rexistro: (R.I.) REXISTRO BIC INMUEBLES: Código definitivo
Data de Declaración: 23-05-1902
Data Boletín Declaración: 24-05-1902
MINISTERIO DE EDUCACIÓN, CULTURA E DEPORTE (19-07-2015)


Nomeada basílica por Xoán XXIII cunha bula datada o 9 de marzo de 1959.
Las campanas Pascual CALVETE HERNÁNDEZ Catedral de Mondoñedo (Lugo) (1991) transcribe unhas actas capitulares que se refiren á fundición da campá "das medias" en 1728 así como a baixada da grande do reloxo, Jerónima "... de xeito que se poida tañer a voo".
En 1851 fúndense a Paula e Ronda polo veciño de Mondoñedo Francisco BLANCO PALACIOS (sic) aínda que Manuel Díez fundidor de Astorga pretendeu a rescisión do contrato para facelas el máis baratas.
En 1868 vólvese a romper a Paula, que é refundida por Nicolás María DÍEZ de León. Ese mesmo ano bendinse e dan novo nome ás campás (segundo veremos máis adiante).
Finalmente en 1884 a Paula se rajó nuevamente e foi refundida por Esteban ECHEBASTER de Vitoria, que é a actual campá.
Propoñemos a seguinte táboa comparativa:
Número (1)Nome tradicional (2)Nota (3)Nome campá (4)Nome bendición (5)Orde (6)
1Agonía menorLab 5 24Santa BárbaraFructuosa Bárbara das Dores5
2Agonía maiorLab 5 46JuanGonzala Juana da Expectación6
3Esquilón novoMib 5 33Sen nomeMartina de Jesús, María j José4
4Esquilón velloSol 4 -44AnepígrafaFeliciana, Aldeodata do Patrocinio7
5PrimaReb 4 -35Santiago e RosendoJacoba María Concepción2
6RondaMib 4 - 11María RosendaRona Rosenda María Natividad3
7PaulaSol 3 04Santa PaulaPaula da Asunción1

Notas

  1. Numeramos as campás por diámetro, de menor a maior. Non só é unha numeración habitual de campás, senón que é obxectiva: o diámetro dá unha referencia exacta en centímetros.
  2. Utilizamos o nome tradicional, como referencia do nome da campá. A fonte foi o campanero Valentín INSUA, e ese nome ten sentido tanto para el como para os habitantes de Mondoñedo.
  3. A nota está medida a partir da análise sonora da grabación digital das campás. Analizada por Francesc LLOP i ÁLVARO, e utilizando a ferramenta Wavanal.
  4. Nome que figura na campá. En seis das sete campás vai precedido da Sagrada Familia, completa (os tres membros Jesús, María e José) ou simple (Jesús María). Esta utilización da Sagrada Familia é habitual desde polo menos o século XVIII ata os nosos días nas campás galegas, aínda que é pouco habitual ou inexistente fose de Galicia. Precisamente nin a campá máis antiga, anepígrafa, nin a máis moderna, a Paula, lévano. No último caso explícase, por ser fabricada por un fundidor vasco.
  5. Numeración de CALVETE na obra citada. Supoñemos que as numera de menor a maior, aínda que os nomes non coinciden nin cos tradicionais nin cos inscritos. Ata, a campá conventual está cambiada de orde.
  6. Nome outorgado polo bispo de Mondoñedo en 1868 ao volver bendicir as campás. Non corresponde nin co nome inscrito nin co tradicional.



No museo hai unha colección de tres campás de man, parecidas ás producidas en Flandes no século XVI, con moita pátina e suciedad que impide estudalas. En calquera caso trátase de campás dignas de protección e do maior interese.
Toques tradicionales Antiguamente tocábase a parto coa Agonía menor, segundo di ÁLVARO CUNQUEIRO que tocaron para o seu nacemento, aínda que el chama Petra á campá.
Toques actuales As campás tócanse exclusivamente de forma manual. Na torre alta das campás, dúas tócanse a abalo e outras dúas co badajo, mediante as correspondentes cordas que chegan ata media torre. Alí chegan tamén as tres cordas correspondentes ás campás maiores, situadas na parte baixa da torre.
  • Esquilón o sábado ás 18:30
  • Ángelus - Xoves e Domingo, 33 golpes
  • a Alzar - Dúas veces tres golpes
  • repenique (antes do volteo) coas dúas Agonías
  • volteo de tres campás (as tres maiores) para o patrón San Lucas, a Ascensión, San Roque, Xoves e Sábado Santo, Corpus e Nochebuena.
  • a Incendios
  • a Mortos, pola parroquia de Santiago, coas campás da Agonía tócanse 2 veces (muller) ou 3 (home)
Cuadrante solar
Hai un cuadrante solar no claustro.

 

Matraca
Hai escasos restos da carraca na sala de campás que se utilizan para inmobilizar as dúas campás de volteo.
A carraca orixinal atópase no museo e debería ser restaurada ou substituída por unha copia, para o seu uso en Semana Santa.
Hai unha carraca de man colgada nun dos muros do citado museo.

 

Rueda de campanas
Hai unha roda de campanillas no museo, de moi recente fabricación (roda de bicicleta, varillas metálicas industriais) coas campás soltas e de escaso interese.

 

Bibliografía (se puede ordenar por autor o por año)
Autor y títuloAño
ABC VALENCIA - ¿Por qué sonarán a la vez mil campanarios a mano este sábado en toda Europa?2018
ÁLVEZ, Jose Mª - Preservan el patrimonio sonoro con el tañido de las campanas mindonienses2016
ARIÑO, José Ramón - La campana de ánimas1987
ARNÁIZ, A. - Campanas, caballos y perros para un singular concierto en Mondoñedo2009
ASOCIACIÓN CULTURAL CAMPANEIROS DE GALICIA - As campás ó son do Camiño2022
AVAN - Los campaneros de Valencia y de Mondoñedo tocarán al mismo tiempo los toques de difunto por monseñor José Gea Escolano2017
CAL PARDO, Enrique - Algunos datos sobre las campanas de la Catedral de Mondoñedo1990
CALVETE HERNÁNDEZ, Pascual - Catedral de Mondoñedo1991
ÍNSUA PALACIOS, Valentín - Toques da Catedral de Mondoñedo2016
ÍNSUA PALACIOS, Valentín - Campaneros de la Catedral de Mondoñedo2022
L. MONTES, Susana - La mano que mece las campanas2010
LA VOZ - Mondoñedo, de nuevo escenario único2010
LA VOZ - Concerto das sete campás na catedral de Mondoñedo2017
LLOP i BAYO, Francesc - Unidos por las campanas - In memoriam monseñor José Gea Escolano2017
LOMBARDERO, Xabier - Mondoñedo se convierte en un torrente de sonidos2009
LOMBARDERO, Xavier - El Ministerio de Cultura cataloga las campanas catedralicias gallegas2007
LOUREIRO, Ramón - Rouco Varela reivindica el papel de Galicia en la evangelización de Europa2006
MONDOÑEDO ES MÁS - Guardiana de las zapatillas del obispo2010
MURADO, Miguel-Anxo - As campás roubadas2017
OS CHICHISOS - Campás e Campaneiros - Catedral Basílica da Asunción Mondoñedo2016
PERNAS, Ramón - Campanas2004
ZAFRA, Ignacio - Prohibido tocar las campanas, vecinos durmiendo2017

Grabaciones de toques de campanas

IntérpreteGrabaciónFechaDuración
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNDivinos oficios en días solemnes pola maña17-09-201602:20
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNDivinos oficios en días normais pola maña17-09-201602:45
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNDivinos oficios en días solemnes pola tarde17-09-201601:41
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNDivinos oficios en días normais pola tarde17-09-201601:37
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNToque a coro17-09-201601:56
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNToque a parto17-09-201600:41
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNA Ave María, o amencer, as doce e o anoitecer17-09-201600:59
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNToque a ánimas17-09-201603:08
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNToque o alzar17-09-201603:08
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNToque a incendio o calquer outra calamidade17-09-201603:08
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNToque a anxel17-09-201601:21
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNToque a agonía (canónigo)17-09-201601:21
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNToque a morto17-09-201609:00
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNRepenique17-09-201601:04
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNVolteo de campás17-09-201602:11
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNFalta campaneiro17-09-201602:11
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNSemana Santa17-09-201601:08
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNVolteo da Ronda17-09-201601:08
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNRoda de campás17-09-201601:08

Vídeos de toques de campanas

IntérpreteVídeoFechaDuración
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNCampanario de la Catedral de Mondoñedo26-09-201004:14
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNAs campás19-04-201634:37
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNA catedral de Mondoñedo é das poucas que contan cun campaneiro que as toca de xeito manual17-09-201601:56
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNVolteo de la campana "A Paula", catedral de Mondoñedo15-11-201700:42
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNConcierto de campanas en Mondoñedo16-11-201701:08
ÍNSUA PALACIOS, VALENTÍNToque por el Año Europeo del Patrimonio Cultural21-04-201819:44
ASOCIACIÓN CULTURAL CAMPANEIROS DE GALICIAConcerto de campás06-11-202209:00
137 Fotos del campanario
Fichas de todas las campanas
Editor LLOP i BAYO, Francesc
Actualización 2018-04-22

Campanas desaparecidas

CampanaFundidorAñoDiámetroPeso
Paula (refundida)BLANCO CHARLO, FRANCISCO ANTONIO (1804-1878)18511571467
Paula (refundida)DÍEZ, NICOLÁS MARÍA (LEÓN)18681571467

Campanas actuales

CampanaFundidorAñoDiámetroPeso
Campá da Traizón (0)1800ca5072
Dos cuartos (a)205
Das horas (b)1850ca3016
Agonía menor, Feliciana Aldeodata de Patrocinio (1)1350ca55.297
Agonía maior, Fructuosa Bárbara de los Dolores (2)BLANCO PALACIO, FRANCISCO (MONDOÑEDO)185157107
Esquilón novo, Gonzala Juana de la Expectación (3)HAZA Y PALACIO, FRANCISCO179269190
Esquilón vello, Martina de Jesús Maria y José (4)BLANCO PALACIO, FRANCISCO (MONDOÑEDO)181682319
Ronda, Rosenda María Natividad (5)HAZA Y PALACIO, FRANCISCO1813110771
Prima, Jacoba María Concepción (6)BLANCO CHARLO, FRANCISCO ANTONIO (1804-1878)1851111792
Paula de la Asunción (7)ECHEBASTER, ESTEBAN (VITORIA)18851571467
Dos Cuartos (A)17284760
Das Horas (B)ALONSO DE VIADERO, DIONISIO1720117607

Relojes

Relojes

Reloj mecánico (1)
Autor del relojFERNÁNDEZ LOMBARDERO, JUAN ANTONIO (SANTA EULALIA DE OSCOS)
Empresa de mantenimientoFERNÁNDEZ LOMBARDERO, JUAN ANTONIO (SANTA EULALIA DE OSCOS)
Fecha construcción 1773
Tipo reloj 1
Funcionamiento del reloj 1
Editor LLOP i BAYO, Francesc
Fecha 24-07-2015
Fotos del reloj
Reloj mecánico (1)
Autor del relojISASMENDI, CÁNDIDO (BILBAO)
Empresa de mantenimientoISASMENDI, CÁNDIDO (BILBAO)
Fecha construcción 1863
Descripción del reloj Remóntase o reloxo, é dicir dáse cordo ás pesas cada semana, manualmente.
O reloxo, situado na torre sur, ten dúas campás na mesma torre para os cuartos e as horas.
Hai igualmente dúas campás pequenas, situadas no museo, para eses toques, coa trasmisión por cable de aceiro desconectada ou rota.
Tanto a campá dos cuartos da torre do reloxo como as dúas campás do museo teñen os mazos por gravidade mal regulados e quedan pegados cando tocan. Aparentemente a campá das horas da torre está ben regulada.
Tipo reloj 1
Existencia del reloj 1
Funcionamiento del reloj 2
Editor LLOP i BAYO, Francesc
Fecha 21-09-2016
Fotos del reloj
  • Registro reducido (PDF)
  • MONDOÑEDO: campanas, campaneros y toques
  • Volver a la página anterior
  • Campanas de México ✱ Actualización 27-06-2024 ✱ 083038@gmail.com